Suối nước nóng Mường Lèo

Từ trung tâm huyện Sốp Cộp, vượt quãng đường gần 60 km ngoằn ngoèo, uốn lượn vắt ngang những sườn núi cao vút, đến đầu bản Liềng là thấy suối nước nóng lộ thiên giữa cánh đồng lúa vàng. Nhìn từ xa, cả khu vực này hiện ra như một bức tranh thủy mặc.

Khu bể nước nóng ở bản Liềng, xã Mường Lèo (Sốp Cộp). 

“Púng Hỏn”, tiếng Thái nghĩa là vũng nước nóng, đây cũng là tên con suối thuộc địa bàn bản Liềng. Sinh ra và lớn lên tại vùng đất này, ông Lèo Văn Tuận, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Mường Lèo kể: Trước đây, có nhiều “Púng Hỏn” lắm, chẳng ai biết được có từ bao giờ, nước ở đây nóng lắm, đến nỗi con ếch, con nhái nhảy vào đều bị chết. Ngày trước, một vài hộ dân từ xã Púng Bánh lên đây tìm nơi sinh sống. Trong một lần đi rừng, họ phát hiện nhiều con nai, hươu, vượn, sơn dương tụ tập về uống nước ở những vũng nước trong cánh rừng già. Biết đó là vùng đất tốt, họ liền dựng nhà sinh sống. Khi lớn lên, vẫn thấy thú rừng về uống nước ở đây. Hồi đó, xung quanh những “Púng Hỏn” này là rừng già rất đẹp, từng đàn vượn, khỉ về đây uống nước, người dân gọi những khu rừng này là “Lống Căm” (rừng thiêng). Rừng toàn cây cổ thụ to lớn, 5-6 người ôm không xuể. Những người đi săn thường ngâm mình dưới suối để rình bắt, bắn thú rừng.

Ngày trước, rừng còn nhiều, lại ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biển  nên đồng bảo ở đây dường như không biết đến mùa hè, bà con còn cho rằng thần thánh đã tạo ra “Púng Hỏn”. Tắm ở đây, phụ nữ thì da dẻ hồng hào, mềm mại, khỏe khoắn; cánh đàn ông lại cảm thấy sảng khoái, hết mệt mỏi sau một ngày lao động vất vả mỗi khi trầm mình trong dòng nước nóng. Cũng do suối nước nóng có nhiều hoạt chất, nên đã tắm ở đây, người trong vùng không ai bị bệnh ngoài da. Năm 1961, bộ đội biên phòng về đây đóng quân, trường học được mở, dân cư đông hơn, người dân khai phá khu rừng để xây dựng trường học, làm ruộng nước… cũng vì thế mà giờ chỉ còn một “Púng Hỏn”. Bây giờ, rừng già quanh suối không còn nữa, bà con tiếc lắm. Thời tiết giờ cũng khác trước nhiều, mặc dù vậy, những đêm hè ở đây vẫn luôn mát mẻ, lạnh về đêm. Thời kỳ ông Tuận làm Bí thư Đảng ủy xã, thấy nguy cơ suối nước nóng bị bồi lấp, ông đã nhiều lần đề nghị huyện đầu tư xây dựng để khai thác, bảo tồn. Cách đây 3 năm, huyện đã đầu tư xây dựng bể và một số phòng tắm như bây giờ.

Khu vực bản Liềng có vị trí rất đặc biệt, “Púng Hỏn” chảy về phía một con suối cách đó chừng 70m, suối này được tạo bởi 3 con suối nước lạnh và 2 suối nước nóng và có tên chung là Nậm Lăm. Đầu tiên là con suối Nậm Mạt bắt nguồn từ đỉnh Pu Sâng, chảy qua bản Mạt cách đó hơn chục cây số rồi hòa vào Nậm Lăm từ đầu bản Liềng. Khi chảy đến gần cuối bản Liềng thì có thêm dòng Nậm Pừn và một suối nước nóng khác cạnh đó hòa vào tạo thành dòng suối lớn chảy về sông Mã. Con suối này cung cấp nước trong lành cũng như tôm, cá cho người dân. Vào mùa đông, hơi nước bốc lên phủ khắp cả vùng tạo nên cảnh đẹp lạ thường. Mặc dù những con suối có vị trí gần nhau, độ cao như nhau, nhưng lại phân biệt nóng, lạnh rất rõ ràng. Ông Lò Văn Chung, Chủ tịch UBND xã Mường Lèo nói: Để cải tạo nâng cấp nguồn suối khoáng tự nhiên, tránh bị bồi lấp và đưa vào khai thác du lịch, huyện đã đầu tư hơn 500 triệu đồng xây bể và phòng tắm. Xã đã giao cho các trường học phối hợp với Đoàn Thanh niên vệ sinh để cho trẻ tắm vào mùa đông. Các hộ dân ở đây không phải lắp đặt hệ thống nước nóng lạnh. Mọi khách du lịch hoặc bất cứ ai đến thăm hay đi qua Mường Lèo đều tắm ở con suối này. Nước nóng ở đây có nhiệt độ dao động từ 35-40oC. Thời điểm này, xã chỉ quản lý mó nước nóng chính, còn mó cạnh suối Nậm Pừn thì bà con không sử dụng vì nước nóng ở đó đã bị lẫn với nước suối. Quanh khu vực này có khoảng 2ha ruộng nước, vụ chiêm xuân bao giờ cũng chín sớm hơn ở vùng khác, gieo mạ cũng không bị chết hay sâu bệnh. Đặc biệt, lúa trồng ở khu vực này rất dẻo và thơm ngon.

“Púng Hỏn” Mường Lèo không còn nguyên sơ, nhưng vẫn giữ được nét đẹp riêng. Dòng suối nóng nơi đây còn có tiềm năng về du lịch, nếu như kết hợp với cơ sở hạ tầng được xây dựng đồng bộ thì nguồn tài nguyên quý giá trên vùng biên ải này sẽ không bị bỏ ngỏ.

Vũ Tuấn